Hesablama Palatasının 2022-ci il üzrə iş planına uyğun olaraq, Koreya İxrac-İdxal Bankından kredit cəlb edilməklə “Azərsu” ASC-nin həyata keçirdiyi “Bakı şəhərinin Pirşağı qəsəbəsində Çirkab Sularının Təmizlənməsi Qurğusu” layihəsi üzrə vəsaitlərdən istifadəyə dair səmərəlilik auditi aparılıb.

Palatadan AZƏRTAC-a bildirilib ki, layihənin məqsədləri layihə ərazisində yaşayış standartlarının yaxşılaşdırılması və 40000 kubmetr/gün gücündə olan Pirşağı Çirkab Sularının Təmizlənməsi Qurğusunun tikilməsi ilə Xəzər dənizinin suyunun keyfiyyətinin qorunmasından ibarət olub. Qurğunun 40000 kubmetr/gün həcmində gücü ilkin olaraq təyin edilib, gələcəkdə bu gücün 60000 kubmetr/gün səviyyəsinə çatdırılması planlaşdırılaraq, əlavə 20000 kubmetr/gün güc üçün ərazidə müvafiq yer nəzərdə tutulub. Bakı şəhərinin Sabunçu rayonunun Pirşağı, Kürdəxanı, Bilgəh, Nardaran və Maştağa, Abşeron rayonunun Novxanı, Goradil, Fatmayı, Mehdiabad, Məmmədli və Digah qəsəbələrində ictimai su obyektinin keyfiyyətinin qorunması, layihə sahəsində suyun çirklənməsinin qarşısının alınması və Xəzər dənizində suyun keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması, suyun istifadəsinin səmərəliliyinin artırılması, çirkab sularının təmizlənməsi qurğusunun tikintisindən sonra atılan suyun keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması, təmizlənmiş sudan suvarma, landşaftın salınması və digər məqsədlər üçün istifadə edilməsi, məşğulluq imkanlarının artması, qurğunun tikintisi, istismarı və təkmilləşdirilməsi ilə əlaqədar olaraq işsizliyin səviyyəsinin aşağı düşməsi, su ilə yayılan xəstəliklərin qarşısının alınması ilə vətəndaşların sağlamlığının yaxşılaşdırılması və s. layihənin əsas təsirləri kimi qeyd edilib. Layihənin ümumi dəyəri 72,02 milyon ABŞ dolları, bundan kreditin məbləği 43,5 milyon ABŞ dolları (60,4 faiz), Hökumət (Azərbaycan tərəfinin) payının məbləği 28,52 milyon ABŞ dolları (39,6 faiz) müəyyənləşdirilib. Hesablama Palatası tərəfindən aparılmış auditlə çirkab suların təmizlənməsi probleminin həlli məqsədilə layihədən öncəki vəziyyət və sonrakı şəraitdə dəyişməli olan mühitin qiymətləndirilməsi aparılıb.

Qurğunun xidmət edəcəyi ərazidə çirkab sularının təmizlənməsi üzrə hazırkı şərait, eləcə də mövcud su təmizləyici qurğuların cari vəziyyəti qurğuya ehtiyacı şərtləndirib. Müvafiq Baş Plan üzrə işlərin görülməsi məqsədilə lazımi koordinasiyanın qurulmaması şəraitində qurğunun fəaliyyəti üçün kənar texniki şəraitin yaradılması üzrə zəruri maliyyələşdirmənin aparılmaması səbəbindən həmin ərazidə su və kanalizasiya sistemi təchizatının çox aşağı səviyyədə olduğu müəyyənləşdirilib. Qeyd edilənlər səbəbindən yaranmış şərait müvafiq Dövlət Proqramı ilə müəyyən edilmiş hədəflərə çatmamaqla yanaşı, təmizlənmiş suyun keyfiyyət göstəricilərinin Texniki-İqtisadi Əsaslandırma sənədində göstəriləndən aşağı səviyyədə olması, qurğunun zəmanət sınaqları keçirilmədən istismara qəbul edilməsi, eləcə də hazırda və yaxın gələcəkdə tam gücü ilə təyinatı üzrə işləməsinin mümkünsüzlüyü qənaətinə gəlməyə əsas verib. Xərclənmiş vəsaitlərin uçotunda və qiymətləndirmələrdə qeyri-dəqiqliklər səbəbindən əsas vəsait qismində deyil, kapitallaşdırılmış məsrəflər qismində uçota alınan qurğunun xidmət edəcəyi ərazidə illik ən azı 35 milyon manatdan artıq miqdarda vəsait itkisinə səbəb olan və itirildiyi rəsmiləşdirilən 50 faizdən çox su miqdarı, eləcə də həmin ərazidə su və kanalizasiya sisteminin planlaşdırılan tikinti göstəriciləri gələcəkdə su sərfiyyatının qurğunun su təmizləmə qabiliyyətini üstələyəcəyini deməyə əsas verib. Layihənin istismar müddətinin, eləcə də qurğunun təchizatı üzrə daxili bazar qiymətlərinin düzgün nəzərə alınmaması, vəsaitlərə qənaət və həmin vəsaitlərdən səmərəli istifadə imkanlarının itirilməsi ilə yanaşı, qurğunun hissələrinin faktiki dəyərinin məzənnə fərqi nəticəsində qiymət artımı, gömrük ödəmələri və kapitallaşan xərclər nəzərə alınmaqla müəyyən edilməməsi qurğunun ayrı-ayrı hissələrinin əsas vəsait qismində uçota alınmasında da problemlər yaradıb.

Qurğunun tam gücü ilə təyinatı üzrə işləməməsi layihənin iqtisadi, ekoloji və sosial məqsədlərinə, DİM üzrə milli və beynəlxalq göstəricilər arasında uyğunsuzluq həmin göstəricilərin dəqiqləşdirilməsinin vacibliyini göstərib. Ümumiyyətlə, qurğunun təyinatı üzrə tam gücü ilə fəaliyyət göstərməməsi layihənin ekoloji, sosial və iqtisadi məqsədlərinə nail olunmamaqla yanaşı, tikintisinə sərf olunmuş vəsaitlərin səmərəliliyinə də təsir etməklə, həmin vəsaitlərin faydalılığı və nəticəliliyini azalda bilər.